فاویسم(favism) یک بیماری فصلی، ارثی و تغذیهای است که بهشکل و بیشتر در اثر خوردن باقلای سبز خام و گاهی فریز شده و یا در اثر مصرف برخی از داروها و مواد شیمیایی اکسیدکننده در افراد حساس اتفاق میافتد.
در ایران، فاویسم، بومی سواحل خزر است. کانونهایی از بیماری هم در سواحل خلیج فارس بهویژه مناطق جنوب و جنوب شرقی ماهدشت، فسا و فیروزآباد فارس و روستاهای شمالی ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان نیز دیده میشود.
در سواحل دریای خزر، خطر ابتلا به بیماری از هفته اول اردیبهشت تا هفته دوم خرداد، ساکنان منطقه را تهدید میکند، ولی بحرانیترین زمان هفته دوم خرداد است. بعد از این هفته هم، بیماری بهطور موقت فروکش میکند، بهطوری که تا سال بعد بیماری حالت رکود را طی خواهد کرد. سن شیوع این بیماری هم یک تا 10 سالگی است، اما بیشتر مبتلایان در رده سنی زیر 5 سال قرار دارند. در کودکان زیر یک سال نیز ممکن است بیماری از طریق خوردن شیر مادر اتفاق بیفتد.
دکتر مینا ایزدیار، متخصص خون و رئیس انجمن تالاسمی ایران، در این گفتوگو در مورد این بیماری و نحوه شروع علائم آن، توضیح میدهد. او معتقد است که فاویسم یک مشکل پزشکی حاد قلمداد نمیشود که بخواهیم خانوادهها را نسبت به آن بترسانیم، ولی آگاهی دادن به والدین کودکان مبتلا به این بیماری، در مورد واکنش صحیح نسبت به علائم آن، یکی از ضروریترین اقدامات است.
خانم دکتر، شروع بیماری فاویسم در کودکان به چه صورت است؟
فاویسم در اثر کمبود آنزیمی به نام گلوکز6 فسفات دی هیدروژناز (G6pd) بهصورت ارثی معمولا از مادر به پسر منتقل میشود . ژن این آنزیم روی کروموزوم X سوار میشود، ولی اگر در این امر خللی پیش بیاید، فرد، مبتلا به فاویسم خواهد شد.
با این حال چرا بیشتر مبتلایان به این بیماری پسر هستند؟
این بیماری در پسرها شایعتر است، چون پسرها فقط دارای یک کروموزوم X و دختران دارای دو تا از این کروموزوم هستند. بنابراین اگر ژن آنزیم نام برده شده نقص داشته باشد، پسران را بیشتر گرفتار میکند.
این یعنی دختران اصلا به فاویسم مبتلا نمیشوند؟
چرا، اگر دو کروموزوم X دختران، گرفتار نقص این ژن باشد، یا اگر کروموزوم X سالم شان نتواند دختر را در مقابل X معیوب، سالم نگهدارد، دختران هم مبتلا به این بیماری میشوند، ولی تعداد مبتلایان پسر خیلی بیشتر است.
در بین مواد مصرفی، باقلا بیشتر از همه منجر به بروز علائم این بیماری در کودک میشود، مگر این ماده چه خاصیتی دارد؟
باقلا از جمله مواد اکسیدان است، یعنی موادی که اکسیژن در آنها زیاد تولید میشود. همین امر باعث میشود که گلبولهای قرمز فاویسمیها در مقابل مواد اکسیدان از بین بروند یا پاره شوند.
این بیماری به صورت چه علائمی خودش را نشان میدهد؟
حاصل این فرآیند بهصورت کمخونی شدید، اسهال و استفراغ، تهوع، زردی سفیده چشم، زردی پوست و خونی شدن رنگ ادرار خواهد بود.
زن گردنبند است. دقت کن چه چیزی را به گردن میآویزی. (امام جعفر صادق) مردان آفریننده کارهای بزرگند و زنان بوجود آورنده مردان. (رومن رولان)
یک زن چیزی جز شوهرش نمی خواهد ولی وقتی که به او رسید همه چیز میخواهد.
زنان به خوبی مردان میتوانند اسرار را حفظ کنند ولی به یکدیگر میگویند تا در حفظ آن شریک باشند. (فئودور داستایوسکی)
زنها مثل ماهی هستند. بدست آوردن آنها آسان و نگهداشتن آنها مشکل است. (ولتر)
زن اگر موافق باشد رحمت الهی است والا بلای آسمانی.(روشنی )
حرف زدن زیاد خانمها اعجاز و گوش کردن مردان کرامت است.
اختلاف زن و مرد در این است که مردان همیشه آینده را مینگرنند و زنان گذشته را بخاطر میآورند.
زن مخلوقی است که عمیقتر میبیند و مرد مخلوقی است که دورتر را میبیند. عالم برای مرد یک قلب است و قلب برای زن عالمی است. (گرابه)
زنهایی که سر پیری مقدس و مؤمن میشوند چیزی را به خدا تقدیم می کنند که از بخشیدن آن به شیطان شرم دارند.
زبان زن به منزله شمشیر اوست. همیشه آن را بکار میبرند تا زنگ نزندچنین است طبیعت زن: دوستت ندارد تا دوستش داری و چو دوستش نداری دوستت دارد. (میگوئل بوفلر)
شاهراه موفقیت پر است از زنهایی که شوهران خویش را به پیش میبرند. (توماس دوار)
زنها پنجاه برابر بیشتر به ازدواج اهمیت میدهند تا به منصب وزارت.
زن گردنبند است. دقت کن چه چیزی را به گردن میآویزی.(امام جعفر صادق)
مردان آفریننده کارهای بزرگند و زنان بوجود آورند همردان. (رومن رولان)
دو چیز را دوست دارم و نمیخواهم آنی از آن منفک شوم .زن و عطر را. "حضرت محمد (ص)"
زنها هرگز نمیگویند ترا دوست دارم ولی وقتی از تو پرسیدند مرا دوست داری بدان که درون آنها جای گرفتهای.(رو شفوکو)
من زنی را که از خانه برای شکایت از شوهرش بیرون میآیددشمن دارم."حضرت محمد (ص)"
آسیاب و ساعت و زن همیشه نیازمند تعمیر هستند. (پروربس)
نه گفتن زن به معنی پاسخ منفی نیست. (اس - پی - سیدنی)
زنان امیال خود را بهتر از مردان پنهان میکنند. امامردان بهتر از زنان امیال خود را کنترل میکنند. (ریچارد استل)
به قول قدیمیها :
زن بلاست ولی هیچ خونهای بی بلا نباشه